Kıpır Kıpır Hareketler Sinirlerinizi Mi Bozuyor? Yalnız Değilsiniz, Bilimsel Bir Sebebi Var [1]
Bu içeriği buradan dinleyebilirsiniz
Hareket halindeki insanların kıpırtılarını fark etmek çoğu zaman oldukça dikkat dağıtıcı olabilir. Hatta bu durum can sıkıcı ve dayanılmaz bile olabilir. Peki neden? Araştırmalara göre, başkalarının sürekli hareket etmesinden kaynaklanan stres duygusu inanılmaz derecede yaygın bir psikolojik olgu olup, her üç kişiden birini etkiliyor.
Misokinezi: Hareketlere Karşı Duyarlılık
Misokinezi olarak adlandırılan bu olgu, yakın zamana kadar bilim camiası tarafından pek üzerinde durulmamıştı ve "mizofoni" adını taşıyan, belirli tekrarlayan seslerden rahatsız olma durumuyla birlikte ele alınmıştı. Misokinezi ise tekrarlayan hareketlerin görsel uyaranları ile ilişkilidir.
Kanada'daki British Columbia Üniversitesi'nden (UBC) psikolog Sumeet Jaswal liderliğinde yapılan bir araştırmada, misokinezinin yaygınlığını, etkilerini ve bu duyarlılığın neden ortaya çıktığını inceledi. 2021 yılında yayımlanan çalışmada, bu olgu önemli bir sorunu temsil etmektedir.
Bilimsel Araştırma ve Bulgular
Misokinezi, bir başkasının küçük ve tekrarlayan hareketlerini görmeye karşı güçlü bir olumsuz duygusal tepki olarak tanımlanır. Örneğin, birinin elini veya ayağını düşüncesizce kıpırdatması bu tepkiye sebep olabilir. Ancak, bu konu hakkında bilimsel araştırmalar şu ana kadar sınırlı kalmıştı.
Anlayışı artırmak amacıyla Jaswal ve ekibi, misokinezi üzerine yapılan ilk derinlemesine bilimsel araştırmayı gerçekleştirdi. Sonuçlar, kıpırdamaya karşı artan hassasiyetin çok sayıda insanın mücadele etmek zorunda kaldığı bir şey olduğunu ortaya koydu.
Araştırmacılar, 4 binden fazla katılımcının yer aldığı bir dizi deney yaptı, ki bu katılımcılar hem üniversite öğrencilerinden hem de genel nüfustan seçildi. Bu deneylerle misokinezinin yaygınlığı ölçüldü ve nedenleri araştırıldı. Bulgulara göre:
"Katılımcıların yaklaşık üçte biri, günlük yaşamlarında karşılaştıkları insanların tekrarlayan hareketlerine karşı bir dereceye kadar misokinezi duyarlılığı bildirdi. Misokinezi duyarlılığı, klinik popülasyonlar ile sınırlı olmayan geniş bir sosyal sorun olarak tanımlanabilir."
Analizler ayrıca, misokinezinin bazen mizofoninin yanına eşlik edebileceğini, ancak her zaman olmadığını da ortaya koydu. Bu duyarlılık kişiden kişiye önemli ölçüde farklılık gösteriyor; bazıları düşük hassasiyet bildirirken, diğerleri aşırı derecede etkilendiğini belirtiyor.
Psikolojik Tepkiler ve Sosyal Etkiler
UBC'den psikolog Todd Handy'nin belirttiğine göre, misokinezi bireylerde olumsuz duygusal tepkilere yol açıyor. Öfke, kaygı veya hayal kırıklığı gibi tepkiler yalnızca tuzağa düşen bireylerin zihinsel sağlıklarını olumsuz etkilemekle kalmıyor, aynı zamanda sosyal, iş ve eğitim ortamlarından da daha az zevk almalarına neden oluyor.
Handy'nin araştırmaları, eski sevgilisinin sürekli kıpırdatma hareketlerinden rahatsız olması nedeniyle bu konuya olan merakından doğmuştur. Handy, "Bir görsel bilişsel sinir bilimci olarak, beyinde bu durumun nasıl oluştuğunu anlamak istedim" diyor.
Kıpırdanmanın Sinir Bozucu Olma Sebebi
Neden kıpırdanma bazı insanlar için bu kadar tahammül edilmez? Araştırmacılar, misokinezi hassasiyetinin görsel dikkat mekanizmalarına dayanıp dayanmadığını test etti. Ancak bu mekanizmaların misokinezi duyarlılığına katkıda bulunduğuna dair kesin bir kanıt bulunamadı.
Ayna Nöronlar
Misokinezinin bilişsel seviyede nereden kaynaklandığını keşfetme yolunun başında olmamıza rağmen, bazı varsayımlarda bulunmak mümkündür. Jaswal, "Ayna nöronlarının devrede olabileceğini düşündüğümüz bir olasılığı araştırıyoruz" diyor.
Ayna nöronları, bir başkasının hareketlerini izlerken beyinlerimizde de aktif hale gelen nöronlardır. Örneğin, birinin acı çektiğini gördüğümüzde, biz de acıyı hissedebiliriz. Bu, misokineziye yatkın insanların, sürekli kıpırdayan kişilere bilinçsizce empati kurarak, onların kaygı ve gerginliklerini kendi zihinlerinde yansıtmaları anlamına gelebilir.
Gelecek araştırmalar bu olgunun gerçek mekanizmalarını ortaya çıkarabilir, ancak şunu söylemek kesin: Misokinezi düşünüldüğünden çok daha yaygın ve gerçek bir sorundur.
Handy'nin son sözü: “Misokineziden muzdarip olanlar, yalnız değilsiniz. Bu yaygın ve gerçek bir durum.”